Λένε ότι ο πρώτος ήχος που ακούς είναι ο κτύπος της καρδιάς της μητρός σου. Τα όργανα που ξυπνούν τις αρχέγονες αισθήσεις είναι τα κρουστά...
Όποιος έχει παρακολουθήσει μια παράσταση με τύμπανα taiko σίγουρα θα έχει εντυπωσιαστεί από τον εκστασιακό ρυθμό τους. Η καταιγιστική ορμή τους αποπνέει την ευθυκρισία, την ευθύτητα και την διαύγεια που διακατέχει όλες τις εκφάνσεις του Ιαπωνικού παραδοσιακού πολιτισμού. Πολλοί τυμπανιστές, στα όρια των σωματικών τους αντοχών, κινούνται σαν μια ύπαρξη, πλήρως συντονισμένοι σε έναν χορό πολέμου και δυνάμεως. Σε πλήρη αντίθεση με τα διασκεδαστικά (με την ετυμολογική τους έννοια) τύμπανα της νεγροειδούς κουλτούρας που κατακλύζουν τα ώτα μας σήμερα, η Ιαπωνική παράδοση προσφέρει κτύπους γεμάτους σφρίγος και πειθαρχία, ένταση που θυμίζει καταιγίδα και σύγκρουση.
Στο παρακάτω πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα βλέπουμε την δίχρονη εκπαίδευση που λαμβάνουν τα υποψήφια μέλη του συνόλου Kodo, ενός από τα διασημότερα σύνολα τυμπανιστών taiko. Θα παρατηρήσουμε πληθώρα παραδοσιακών στοιχείων. Οι ασκούμενοι δεν μαθαίνουν απλώς μηχανικά τους ρυθμούς μέχρι να τους παίξουν "σωστά"· απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία θα περάσουν μια ασκητική ζωή βιώνοντας την παράδοση της Ιαπωνίας η οποία σιγά σιγά χάνεται. Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει στους σύγχρονους μουσικούς συλλόγους της Δύσεως όπου παιδιά εφηβικής ηλικίας μαθαίνουν κλασικά και δημοτικά κομμάτια στο Ωδείο, στην συνέχεια όμως θα διασκεδάσουν με "μοντέρνους", εκφυλιστικούς του πνεύματος και της αισθητικής, ρυθμούς.
Οι υποψήφιοι τυμπανιστές εκπαιδεύονται πολύ σκληρά, και δεν έχουν όλοι την επιμονή να συνεχίσουν μέχρι τέλους. Παράλληλα με την μουσική τους εκπαίδευση ασκούνται και σε μορφές πολεμικών τεχνών, σε παραδοσιακό χορό, έρχονται σε επαφή με την καλλιέργεια της γης η οποία παλαιότερα γινόταν με συνοδεία μουσικών, αθλούνται καθημερινώς (καθώς απαιτείται εξαιρετική φυσική κατάσταση για να παίξεις taiko - εντύπωση προκαλούν σίγουρα τα γραμμωμένα και καλαίσθητα σώματα των τυμπανιστών κατά τις παραστάσεις) και περνούν από μια σειρά δοκιμασιών που τους φέρνουν αντιμέτωπους με τις αδυναμίες τους, όπως λόγου χάρη, να κρατάνε τα ξυλάκια φαγητού με το αδέξιο χέρι. Αργότερα, θα συνοδεύσουν τους χωρικούς στις λαϊκές γιορτές, πέφτοντας αναίσθητοι από εξάντληση από την πολύωρη εργασία τους. Η πρώτη αποστολή τους είναι να φτιάξουν μόνοι τους τις "μπαγκέτες", από κομμάτια ξύλου - ένα βίωμα που φέρνει τον τυμπανιστή σε πραγματική επαφή με το όργανο που θα χρησιμοποιήσει. Ομοίως και στην παραδοσιακή ελληνική μουσική, ο βοσκός συνήθως έφτιαχνε μόνος του την φλογέρα, την γκάϊντα κλπ.
Πριν γίνουν δεκτοί στο σύνολο γίνεται σαφές και σίγουρο ότι δεν έχουν απλώς στείρες δεξιότητες, αλλά έχουν βιώσει έντονα την παράδοση που γέννησε την μουσική τους κληρονομιά κι είναι μέτοχοι της ουσίας της.
Ας δούμε τι σημαίνει taiko καθώς και μερικά ιστορικά στοιχεία περί αυτών.
Taiko σημαίνει τύμπανο και συνήθως αναφέρεται σε κάθε είδους Ιαπωνικό τύμπανο· έχει καταλήξει μάλιστα να σημαίνει την πρόσφατη μορφή παραστάσεων των συνόλων από τυμπανιστές taiko (που καλείται συγκεκριμένα "kumi-daiko"). Οι παραστάσεις αυτές διαρκούν συνήθως πέντε με εικοσιπέντε λεπτά και τυπικά ακολουθούν μία δομή ονόματι jo-ha-ky (αρχή, μέση, τέλος απότομο, ξαφνικό και καταιγιστικό), κάτι που σημαίνει ότι η παράσταση θα αποκτήσει άλλη ταχύτητα πλησιάζοντας στο μεγάλο φινάλε.
Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τύμπανα είδους taiko είναι το Odaiko. Για πολλούς, το σόλο του Odaiko είναι η ενσάρκωση της δύναμης πάνω στο μέγεθος του τυμπάνου, της εντάσεως, και της αντοχής που χρειάζεται για να πραγματοποιηθεί. Είναι το μεγάλυτερο τύμπανο από τα taiko τουλάχιστον, αν όχι παγκοσμίως. Τα μεγαλύτερα Odaiko είναι τόσο μεγάλα που παραμένουν μόνιμα σε κάποιον ναό, μιας και είναι πολύ δύσκολο να μετακινηθούν. Πολλές φορές η λέξη αυτή συμβολίζει απλά το μεγαλύτερο τύμπανο του συνόλου, συνήθους διαμέτρου τρισήμιση μέτρα περίπου. Πολλά Odaiko μπορεί να προέρχονται από το ξύλο αιωνοβίου δένδρου.
Γενικά τα taiko έχουν κεφαλές και στις δυο τους πλευρές, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη πίεση, κάτι που ανταποκρίνεται στην υγρασία του Ιαπωνικού κλίματος, όπου τα περισσότερα φεστιβάλ λαμβάνουν χώρα κατά το υγρό καλοκαίρι. Τα περισσότερα taiko δεν "κουρδίζονται".
Σύμφωνα με τον Μύθο, τα taiko ξεκίνησαν από την Ame no Uzume, μια θεότητα. Μια μέρα, η θεά του Ηλίου της Ιαπωνικής παραδόσεως, Amaterasu, κρύφτηκε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα είχε φάει τον μικρό αδελφό της. Ο κόσμος έπεσε στο σκότος. Τότε, όλες οι θεότητες διοργάνωσαν μια μεγάλη γιορτή έξω από το σπήλαιο, και η Ame no Uzume χόρεψε έναν ερωτικό χορό. Τα χειροκροτήματα και οι ήχοι της γιορτής κίνησαν την περιέργεια της Amaterasu και βγήκε έξω· έτσι το φως επέστρεψε στον κόσμο.
Τα τύμπανα της οικογένειας taiko έχουν κινέζικη προέλευση και ήρθαν στην Ιαπωνία κατά την περίοδο Yayoi (ιαπωνική εποχή του Σιδήρου, 300 π.Χ. - 300 μ.Χ.). Παράλληλα με την πολεμική χρήση τους, συμμετέχουν και στην αυλική μουσική, ένα είδος που ονομάζεται Gagaku και παιζόταν στα κάστρα σε όλη την Αρχαία Ιαπωνία. Είναι ένα από τα παλαιότερα είδη αυλικής μουσικής και παίζεται ακόμη και σήμερα.
Χρήση των taiko στον πόλεμο
Στην Φεουδαρχική Ιαπωνία, χρησιμοποιούνταν συχνά για να εμψυχώσουν τους στρατιώτες (εδώ αξίζει να θυμηθούμε την μεγάλη επιμέλεια των Λακεδαιμονίων για την μουσική κατά την διάρκεια της μάχης), να δώσουν τον ρυθμό βηματισμού και να προετοιμάσουν την ανακοίνωση εντολών. Καθώς βημάτιζαν προς την σύγκρουση ο taiko yaku (ο τυμπανιστής) ήταν υπεύθυνος για τον ρυθμό βήματος, συνήθως ένας χτύπος κάθε έξι βήματα (χτύπος-2-3-4-5-6, χτύπος-2-3-4-5-6). Σύμφωνα με το ιστορικό ντοκουμέντο Gunji Yoshu, εννέα σετ των πέντε χτύπων ήταν το κάλεσμα προς έναν σύμμαχο να μπει στην μάχη, ενώ εννέα σετ των τριών χτύπων, επιταχυνόμενα τρεις ή τέσσερις φορές ήταν το κάλεσμα προς καταδίωξη του εχθρού.
Τεχνοτροπίες παιξίματος
Εκτός του καθιερωμένου παιξίματος, έχουν αναπτυχθεί και μερικές ξεχωριστές φόρμες από διάφορες τοποθεσίες της Ιαπωνίας.
Η Hachijo daiko είναι μια μοναδική τεχνοτροπία προερχόμενη από την νήσο Hachijo. Σύμφωνα μ' αυτήν, το τύμπανο τοποθετείται οριζοντίως και οι δύο τυμπανιστές το χρησιμοποιούν ταυτόχρονα, ένας από κάθε πλευρά. Ο ένας εφοδιάζει με την βάση του ρυθμού, κάποιο παραδοσιακό τυποποιημένο υπόστρωμα (shitabyoushi), ο άλλος μπορεί να δημιουργήσει πάνω του αυτοσχεδιάζοντας μια πρωτότυπη σύνθεση (uebyoushi). Η νήσος αυτή ήταν ο προορισμός για πολιτικούς εχθρούς και άλλους εξορίστους κατά τον δέκατο έννατο αιώνα. Μέρος μιας απομονωμένης κοινωνίας το τύμπανο ήταν το επίκεντρο μιας ξεχωριστής κουλτούρας. Ανάμεσα στις διάφορες παραλλαγές της τεχνοτροπίας αυτής η πιο ασυνήθιστη είναι αυτή του ρυθμού honbataki όπου συχνά συνοδεύει το τραγούδι ενός από τους δυο τυμπανιστές.
Η Miyake (από την νήσο Miyake-jima) είναι μία παραδοσιακή φόρμα που έγινε γνωστή μέσω του συνόλου Kodo, και η επίσημη ονομασία του είναι "Miyake-jima Kamitsuki Mikoshi Daiko". Αναπτύχθηκε για το παραδοσιακό φεστιβάλ Gozu Tenno Sai που γίνεται τον Ιούλιο στην νήσο αυτή από το 1820. Εκεί παίζουν Miyake taiko από τις ένδεκα το πρωί μέχρι τις οκτώ το βράδυ περιοδεύοντας γύρω από την πόλη. Το στυλ αυτό το επεξεργάστηκε το 2000 ο Akio Tsumura ώστε να είναι κατάλληλο για μουσικές παραστάσεις.
Υπάρχουν τέσσερα είδη παραστάσεων.
- Πολλά τύμπανα και παίκτες. Δύο ή παραπάνω παίκτες παίζουν πάνω έναν τύπο taiko. Είναι η πιο δημοφιλής μορφή σήμερα(Kumidaiko).
- Πολλά τύμπανα ένας παίκτης.
- Ένα τύμπανο, πολλοί παίκτες.
- Ένα τύμπανο, ένας παίκτης.
Διάσημα σύνολα: Gocoo, Kodo, Mugenkyo, Ondekoza, Osuwa Daiko, San Francisco Taiko Dojo, Shidara, Soh Daiko, TaikoProject, Tao, Yamato.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου