Δημοτικά τραγούδια για τον θάνατο του Παύλου Μελά

Ο θάνατος του Άνδρα, του Λεβέντη, του Παλικαριού Παύλου Μελά, ενός στρατιώτη του Έθνους και της Φυλής, γόνος πλουσιοπάροχης ηπειρωτικής οικογενείας, ο οποίος αμέλησε πλούτη και αξιώματα και θέλησε το 1904 να αγωνιστεί εθελοντής στην Μακεδονία με το όνομα Μίκης Ζέζας, αποτέλεσε τραγικό γεγονός για τον Ελληνισμό το οποίο καταγράφηκε στα δημοτικά τραγούδια της εποχής. Ακολουθούν στίχοι δημοτικών τραγουδιών σχετικά με την δράση και τον χαμό του Ήρωα...

Δεν στο παν΄εις το Λέχοβο, Παύλε Μελά, στο Στρέμπενο, Πελκαμένη

στη Στάτιστα για να μην πας, λημέρι να μη κάμεις.
Εκει ΄ναι τα σκυλιά, οι λυσιασμένοι λύκοι.
Ο Παύλος δεν τους άκουσε, στη Στάτιστα λημεριάζει,
οι Βούλγαροι τον έφεραν στρατό ‘π’ το Κονοπλάτι.
Βαστάει ντουφέκι ο έρημος με τους καπεταναίους
Αλέξην Καραλίβανον, Γεώργιον τον Μπολάνην,
Νικόλαον τον Πύρζαν, τον Πούλικαν τον Γιάννη,
ο Κατσιαμάκας έφυγε με οκτώ δέκα νομάτοι.
Ένα μολύβι τόρχεται και τον περνάει στην μέση.
-Παιδιά μ΄, μη με αφήσετε οι Τούρκοι να με πάρουν,
Βούλγαροι το κεφάλι μου στη Σόφια να το πάνουν,
Να πάτε το ντουφέκι μου στο Μίκη , τον υιό μου, Πύρζα ,
και το χρυσό σταυρό στη δόλια μου γυναίκα.
Πες τους να μη με κλάψουνε , στα μαύρα μη ντυθούνε,
θα βγούνε άλλοι αρχηγοί να με εκδικηθούνε,
Θα διώξουνε τη Βουλγαρία απ΄τη Μακεδονία.

• Θρυλικό τραγούδι το οποίο αναφέρεται στους συμπολεμιστές και τις τελευταίες του επιθυμίες.

- Κορίτσια από την Καστοριά κι απ΄τη Βλαχοκλεισούρα
κάτι να σας ρωτήσουμε , κάτι να σας ειπούμε.
- Ποιος είσαι συ, που μας ρωτάς και θέλεις να σου ειπούμε ;
- Εγώ ΄μαι ο Παύλος ο Μελάς, της Καστοριάς καμάρι,
της Καστοριάς, της Ρούδιανης και της Βλαχοκλεισούρας.

-Κορίτσια, τι αγνανεύετε, κορίτσια, τι κοιτάτε;
-Κοιτάμε την Τριπολιτσά, του Λονταριού το κάστρο.
-Μην είναι Τούρκοι στο χωριό, Βούλγαροι στο Κάστρο;
-Ποιος ειν΄ο ξένος π΄αρωτά για Τούρκους, για Βουλγάρους;
-Εγώ ΄μαι ο Παύλος ο Μελάς, ο τρομερός ο κλέφτης,
πόχω τρομάξει την Τουρκιά κι όλο το ντοβλέτι.

• Δύο τραγούδια στα οποία δίνεται έμφαση στην τρυφερότητα της σχέσεως μεταξύ παλικαριών και νεανίδων. Με αυτήν την μορφή τραγουδήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα, Πελλοπόνησο, Ρούμελη, Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία. Ειδικά το δεύτερο αποτελεί παραλλαγή από το χωριό Ελληνικό Γορτυνίας. Ανακατεύοντας τοπωνύμια της Αρκαδίας δείχνει την πανελλήνια απήχηση του έργου και του θανάτου του Παύλου Μελά.
  

Τι ΄ναι ο αχός που ακούγεται στης Καστοριάς τα μέρη;
Μην κανας γάμος γίνεται , μην κάνα πανηγύρι;
Ουδέ και γάμος γίνεται , ουδέ και πανηγύρι ,
ο Μίκης Ζέζας πολεμάει μ ΄ένα ταμπόρι ασκέρι.
Τριγύρω – γύρω παγανιά κ ο Μίκης με τριάντα,
κράζει τα παλικάρια του και τα γλυκομιλάει :
-Παιδιά μου, μην τρομάζετε , το χάρο μη φοβάστε,
τα παλικάρια τα καλά μόν΄ένα Θεό φοβούνται.
Αρπάξτε τα τουφέκια σας και σύρτε τα σπαθιά σας,
γιουρούσι για να κάνομε, αντίπερα να βγούμε.
Αρπάζουν τα τουφέκια τους και σέρνουν τα σπαθιά τους,
γιουρούσι κάνουν και περνούν στην άντικρυ ραχούλα.
Κανένας δεν σκοτώθηκε, κανένας δεν λαβώθη,
μον΄ένα λεβεντόπαιδο του πήραν το καμάρι.
Μελά, σε κλαίει η Ήπειρος και η Μακεδονία,
σε κλαίει κι η μαύρη μάνα σου η κυρά Ναταλία.

• Τραγούδι το οποίο θυμίζει κλέφτικα, παρουσιάζοντας τον Παύλο Μελά να δολοφονείται όχι αποκλεισμένος σε σπίτι, αλλά στο βουνό, στα ταμπόυρια.
  

Σαν τέτοια ώρα στο βουνό ο Παύλος πληγωμένος
μες στο νερό του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.
Δεν κλαίγω την λαβωματιά, δεν κλαίγω και το βόλι,
μόν΄κλαίγω που την άφησα την συντροφιά μου όλη.
Τρέχα, βρε Δήμο μου πιστέ, κάτω στα σύνορά μας,
και πες πως εσκοτώθηκε ο Παύλος ο Μελάς μας.
Άφησε τέκνα ορφανά και τη γυναίκα χήρα
Και ήρθε και σκοτώθηκε για την Μακεδονία

• Σε αυτό το τραγούδι, Δήμος του οποίου είναι ο Δήμος Ευαγγέλου, πρωτοπαλίκαρο του Παύλου, από τα Ασπρόγεια της Φλώρινας παρουσιάζεται ο Μελάς λαβωμένος στο βουνό να ζητάει νερό να πλύνει τις πληγές του.
  

Συντρόφοι μ΄, που μ΄αφήνετε εδώ σε ξένον τόπο;
Εδώ είν΄ αρκούδια και με τρων , λιοντάρια και με σκίζουν.
Για πάρτε με και βγάλτε με σε μια ψηλή ραχούλα,
θέλω να δω την Καστοριά, τη δόλια την Κοζάνη

• Τραγούδι από τα Άγραφα που παρουσιάζει τον Παύλο Μελά ετοιμοθάνατο να παρακαλάει τους συντρόφους του.
  

Σαν του κακό που γιενιτι μες στη Μακιδουνία,
Σφάζουν δασκάλους κι πιδιά, νέους κι παλικάρια.
(μουρή Μακιδουνία, ν ανάψεις να καείς
Μι τους λιβέντες πόχεις σ΄αυτή τη μαύρη γης).
Παύλου Μιλάς σαν το ΄μαθι πουλύ του κακοφάνη,
Του στράτιβμά του σύμμασι κ ούλα τα παλικάρια.
(μουρή Μακιδουνία, μι τα γιοφύρια σου
χάνουντι παλικάρια για τα χατήρια σου).
Στην Πάτρα ν- εκουλάτσισι κι στη Λαμία γιόμα
κι παει κι τους καρτέρισι στης Νιάουσας τη ράχη

• Σαρακατσάνικο δημοτικό που περιγράφει τα δεινά της Μακεδονίας και την μετάβαση του Παύλου Μελά σε αυτήν.

Ένα πουλάκι ξέβγαινε απ΄τη Μακεδονία,
είχε τα νύχια κόκκινα και τα φτερά βαμμένα .
Χωριάτες το ρωτήσανε , με πόθο το ρωτάνε:
-Πες μας, πουλί μ΄, τι έγινε μες στη Μακεδονία;
-Τον Παύλο τον σκοτώσανε...

• Δημοτικό από το Μεσολόγγι όπου παρουσιάζεται το θλιβερό μήνυμα για τον χαμό του Πάυλου Μελά να μεταδίδεται στον Ελληνισμό από πουλιά.
  

Ποιος είν’ άξιος κι ογλήγορος, άξιος και παλικάρι,
για να διαβεί τα σύνορα, να πάει στην Αθήνα,
Να πάει να ειπεί της Παύλαινας, της μικροπαντρεμένης,
να μην αλλάξει τη Λαμπρή, φλωργιά να μην κρεμάσει.
Τον Παύλο τον σκοτώσανε μες στην Μακεδονία.
Μαύρα πουλιά τον τρώγανε κι άσπρα τον τριγυρνάνε.

• Παραλλαγή παλαιοτέρου κλέφτικου όπου αναζητείται παλικάρι να μεταδώσει το δυσάρεστο μήνυμα.
  

Ένα πουλάκι διάβαινε απ΄την Μακεδονία , για του Μελά τα σπίτια.

Κι η Παύλαινα το ρώτησε κι Η Παύλαινα του λέγει :
- Το τι χαμπέρι ν ΄έφερες απ΄την Μακεδονία;
Μην είν΄ο Παύλος άρρωστος , μην είναι λαβωμένος;
- Δεν είν΄ο Παύλος άρρωστος , δεν είναι λαβωμένος
τον Παύλο τον βαρέσανε στης Καστοριάς τα μέρη….

• Εν τέλει, ένα πουλί αναλαμβάνει την δύσκολη αποστολή μεταφοράς του μηνύματος...
  

Σκοτώσαν το Μελάκη τον Παυλάκη,
Στην άκρα στο γιαλό, βρε ΄μάν, αμά,
Δεν κλαις κ΄εσύ , καημένο Ελληνικό,
Στην άκρια στο γιαλό, βρε ΄μαν, αμάν,
Δεν κλαιας κ ΄εσύ , καημένο Ελληνικό.
Καημένη Μακεδονία, στα μαύρα να ντεθείς,
Τον Παύλο τον Μελάκη δεν θα τον ξαναδείς.
Βουργάροι τον προδώσαν τον Μελάκη,
Τούρκοι τον σκότωσαν, βρε ΄μαν, αμάν.
Καημένη Μακεδονία, στα μαύρα να ντεθείς,
Τον Παύλο τον Μελάκη δεν θα τον ξαναδείς.

• Δημοτικό τραγούδι από την Θάσο που παρουσιάζει τον θάνατο του Παύλου Μελά στην "άκρα, στον γιαλό".
  

Σκοτιδιάσανε τα βουνά, συννέφιασαν κι οι κάμποι ,
Βγήκαν δύο αστέρια λαμπερά και τρία θαμπωμένα
Το ΄να με τα΄άλλο έλεγε , το ΄να με τ΄άλλο λέγει :
Το μάθατε τι έγινε τούτη την εβδομάδα;
Παύλος Μελάς σκοτώθηκε στης Καστοριάς τα μέρη
Κι άφησε διάτα στα παιδιά, διάτα στα παλικάρια,
Να ειπούνε στη γυναίκα του να ΄χει το γιόκα του καλά.

• Τραγούδι όπου είναι εμφανής η συμμετοχή της Φύσεως στον θρήνο.
  

L'Effet C'Est Moi - Tomber en Heros

L'Effet C'est Moi
Tomber en Heros
2007
Genre : Neo-folk, Martial


1. Rome Capitale
2. Rome Capitale II
3. Distance
4. Retourner Au Pays
5. Saltarelle
6. Ouverture: Mourir À La Guerre
7. N'Aboutir À Rien
8. Rituel De Sexe
9. Tué Au Champ D'Honneur
10. Soirée Dansante
11. Saluer À La Romaine
12. Croulent Les Bataillons Dans Le Feu

http://www.leffetcestmoi.it/

http://www.myspace.com/leffetcestmoi

Περί Βυζαντινής Μουσικής

Οι Βυζαντινοί, για την εκκλησιαστική τους μουσική, χρησιμοποιούν, στο τεχνικό της μέρος μόνο, το πολύτροπο σύστημα των κατοίκων της Ελλάδας. Στο μελωδικό της, όμως, χρησιμοποιούν μελωδίες από τους Εβραίους , τους Ινδούς και άλλους λαούς της ανατολής. Με αυτά τα στοιχεία συνθέτουν μια δική τους μουσική, την βυζαντινή. Έχει επικρατήσει η συνήθεια να θεωρείται η μουσική αυτή ελληνική, σε επέκταση της άλλης συνήθειας, να θεωρείται σαν ελληνική η βυζαντινή αυτοκρατορία και σαν ελληνικό κάθε τι το βυζαντινό, πράγμα που πολλοί ιστορικοί δεν το θεωρούν ορθό.
Ανεξάρτητα, όμως από αυτό η βυζαντινή μουσική έδωσε μελωδίες υπέροχες, αλλά μελωδίες με θρησκευτική κατάνυξη, μυσταγωγία και μεταφυσικά οράματα, κατάλληλη μόνο για να ικετεύουν τον θεόν οι χριστιανοί να τους ευσπλαχνισθεί. Να τους ελεήσει να κατακτήσουν την μέλλουσα ζωή, που αποτελεί το υψηλότερο ιδανικό της εποχής, με την υπόσχεση ότι θα τηρούν τις θρησκευτικές εντολές, για να απέχουν από την άλλη, την προσωρινή, την εγκόσμια ζωή. Για αυτό οι βυζαντινές μελωδίες περιέχουν την ικεσία, το έλεος, την μυστικοπάθεια και για αυτό η μουσική αυτού του είδους είναι εξωκοσμική, ακατάλληλη για την καθημερινή ζωή και τις απολαύσεις της. Ευνόητο ότι η μουσική αυτή διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις επιθυμίες της άρχουσας τάξεως εκείνης της κοινωνίας, που την αποτελούσαν αξιωματούχοι της αυτοκρατορίας, χωροδεσπότες και κληρικοί. Αυτό το είδος της μουσικής το προτιμούσαν και για κάποιο άλλο σκοπό : να διαπαιδαγωγούνται οι λαοί της αυτοκρατορίας τους, για να είναι όχι απλώς υπάκουοι στους εκκλησιαστικούς και τους άλλους άρχοντες της τεράστιας αυτοκρατορίας τους και προ παντός στον αυτοκράτορα, που είναι και ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης, αλλά και να προσβλέπουν προς αυτούς με «έλεος» και με «ικεσίες». Και να μένουν δουλοπάροικοι υποτελείς.
Οι Έλληνες υπήκοοι του Βυζαντίου έγιναν χριστιανοί, αλλά δεν απέβαλαν τις συνήθειες, για να απολαμβάνουν την εγκόσμια, την καθημερινή ζωή, που την συνεχίζουν , κυρίως στα ορεινά και την τραγουδούν. Την τραγουδούν όχι με την βυζαντινή, αλλά με την δική τους , την παραδοσιακή, που δεν είναι άλλη από την δημοτική. Αυτήν, δηλαδή, που έφτασε ως την εποχή μας. Η μουσική αυτή είναι γνήσια ελληνική. Στο τεχνικό της μέρος είναι «πολύτροπη» ( δώρειος, υποδώρειος κ.λ.π.) . δηλαδή χρησιμοποιεί το σύστημα συνθέσεως των αρχαίων Ελλήνων, αλλά ταυτόχρονα και στο μελωδικό της χρησιμοποιεί, επίσης, τα στοιχεία που παραδοσιακά προέρχονται, από τις αρχαίες ελληνικές μελωδίες. Έτσι, στην περίοδο του Βυζαντίου υπάρχουν δύο είδη μουσικής. Η εκκλησιαστική, που είναι εξωκοσμική και η δημοτική που είναι εγκόσμια. Αυτά τα δύο είδη μουσικής είναι όμοια, σχεδόν, στο τεχνικό τους μέρος, αλλά διαφέρουν στο ότι χρησιμοποιούν διαφορετικά στοιχεία στο μελωδικό τους. Ακριβώς γιατί άλλους σκοπούς εξυπηρετεί η μία και άλλους η άλλη.
Γεννάται το ερώτημα : Γιατί οι Βυζαντινοί δεν θέλησαν να δανεισθούν, για την εκκλησιαστική τους μουσική, μελωδίες από την ελληνική και γιατί κατέφυγαν στους ανατολικούς λαούς; Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στην διαφορά αντιλήψεων για την ζωή, που προέρχεται από λόγους κοινωνικούς. Οι Βυζαντινοί έχουν ιδεώδες την μέλλουσα ζωή. Για να την κατακτήσουν πρέπει να αποφεύγουν την εγκόσμια, να είναι εγκρατείς, ολιγαρκείς, στα όσα τους παραχωρούν οι άρχοντες και ν΄ακολουθούν καθορισμένους, αυστηρούς κανόνες θρησκευτικούς. Να είναι ταπεινοί , υπάκουοι, γεμάτοι έλεος και ικεσία προς τον ουράνιο θεό και προς τους επί γης άρχοντες. Έχουν, δηλαδή, θεοκρατικές αντιλήψεις για την ζωή, για αυτό και χρειάζονται μουσική θεοκρατική, μυστικοπαθή. Να παροτρύνονται οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας να ικετεύουν τον θεό, να τους χαρίσει αυτήν την μέλλουσα ζωή και να μην έχουν διεκδικήσεις από τους άρχοντες.
Οι Έλληνες , όμως, διαθέτουν μελωδίες που παραδοσιακά προέρχονται από αρχαίες ελληνικές και εκφράζουν αντιλήψεις και επιθυμίες των προγόνων τους , όχι για μέλλουσα , αλλά για παρούσα ζωή. Οι αντιλήψεις αυτές όχι μόνο δεν είναι θεοκρατικές , αλλά, αντίθετα , παροτρύνουν το άτομο να απολαμβάνει την καθημερινή ζωή, τον χορό, το τραγούδι, το κρασί, το φαγητό, τον έρωτα, τα νιάτα, τις γυναίκες, την παλληκαροσύνη. Για αυτό και οι μελωδίες τους περιέχουν όχι θεοκρατικά, αλλά ανθρωπιστικά στοιχεία, όπως το χαρωπό, το ειδυλλιακό, το ελεγειακό μέχρι και το ηρωικό. Η μία, η βυζαντινή, ψάλλεται με κατάνυξη. Η άλλη, η δημοτική, τραγουδιέται με χαμόγελα και κέφι. Για τους Βυζαντινούς η δημοτική μουσική, από άποψη μελωδίας, είναι αντίθετη προς το ιδεώδες της θεοκρατικής φιλοσοφίας τους. Ξέρουν πολύ καλά ότι η δημοτική στην μελωδία περιέχει στοιχεία που διαπαιδαγωγούν τον άνθρωπο να απολαμβάνει την ζωή, πράγμα που τον εξωθεί σε δράση, για να αποκτήσει όσα χρειάζονται για την εγκόσμια ζωή, παραμελώντας την μέλλουσα, ενώ οι Βυζαντινοί θέλουν τον άνθρωπο άβουλο ικέτη, να μεριμνά μόνο για την μέλλουσα ζωή. Για αυτό για τους Βυζαντινούς η δημοτική είναι ειδωλολατρική, οδηγεί δηλαδή σε άρνηση της καθεστηκυίας τάξεώς τους. Επειδή, όμως, είναι η μόνη που έχει διαμορφωμένο σύστημα συνθέσεως , περιορίζονται να πάρουν από αυτήν μόνο το τεχνικό της μέρος. Για τις μελωδίες τους καταφεύγουν σε ανατολικούς λαούς, που είναι καταλληλότερες για μυστικοπάθεια και υποταγή.
Η αντίθεση αυτή μεταξύ εκκλησιαστικής και δημοτικής στην μελωδία , υπήρξε μία από τις αιτίες , για να μην εξελιχθεί η μουσική στο Βυζάντιο, όταν η αυτοκρατορία βρισκόταν σε άνθιση. Για τους Βυζαντινούς αρκούν οι μελωδίες για ικεσία και τίποτε άλλο. Δεν έχουν κανένα κίνητρο, καμμία ανάγκη για κάτι καλύτερο ή τελειότερο. Οι αξιωματούχοι , οι άρχοντες και οι χωροδεσπότες του Βυζαντίου δεν καλλιεργούν την μουσική, γιατί δεν πρέπει να επιδίδονται τόσο φανερά στην απόλαυση της εγκόσμιας ζωής και, έτσι δεν δίνουν ώθηση για την εξέλιξή της, όπως έκαναν οι χωροδεσπότες της δύσεως. Ο ελληνικής καταγωγής πληθυσμός της αυτοκρατορίας όμως, επιδίδεται στην δική του, την εγκόσμια μουσική, όσο επιτρέπει, φυσικά ,η ανάπτυξή του, δηλαδή η κλειστή οικονομία του. Αλλά αυτή δεν φτάνει για τίποτα περισσότερο από την παραδοσιακή μετάδοση της μουσικής των πατέρων. Στην στασιμότητα της κοινωνίας του Βυζαντίου πρέπει, λοιπόν, να αποδοθεί το ότι η μουσική στον χώρο του έμεινε στάσιμη. Εφ΄ όσον η άρχουσα τάξη του δεν προχώρησε στην αναγέννηση, όπως στην Ευρώπη, δεν αναγεννήθηκε ούτε η μουσική , ούτε οι άλλες τέχνες με τα γράμματα. Συνεπώς δεν είναι ορθό αυτό που υποστηρίζει ο Θεοδωράκης, ότι δήθεν η στασιμότητα της μουσικής στο πολύτροπο σύστημα, στο Βυζάντιο, οφείλεται στο ότι ηορθοδοξία, απαγόρευσε να εισαχθεί στην εκκλησία το όργανο, που το είχαν ανακαλύψει οι Βυζαντινοί , και από αυτούς το πήρε κατόπιν ο καθολικισμός και στο εισήγαγε στην δική του εκκλησία. Η κοινωνία διέθετε και στην βυζαντινή περίοδο όργανα για την κοσμική μουσική, την δημοτική. Και αν η κοινωνία εκείνη περνούσε στην οικονομική της αναγέννηση, θα περνούσε και στην αναγέννηση της μουσικής της, έστω και αν η εκκλησία συνέχιζε να απαγορεύει το όργανο στους ναούς. Θα το έβαζαν, αυτό η κάτι παρόμοιο, οι χωροδεσπότες στους πύργους τους και θα έδιναν, έτσι, ώθηση στην πολυφωνία. Άλλωστε και σήμερα η ορθοδοξία απαγορεύει το όργανο στην εκκλησία, αλλά η μουσική των πιστών της στην καθημερινή τους ζωή, δεν επηρεάζεται από αυτήν.


Απόσπασμα εκ του βιβλίου « Η κατάπτωση στην Ελληνική μουσική – κατάπτωση κοινωνική και εθνική» του ΛΑΖ. ΑΡΣ. Αρσενίου εκδοθέν εν έτη 1979 εις την Λάρισα.