Of the wand and the moon

Μία εξαιρετική εμφάνιση από μία εξαιρετική μπάντα!

http://www.ofthewandandthemoon.dk/

Έργα τέχνης από το Λούβρο στην Θεσσαλονίκη

Τις πολλές όψεις του Μουσείου του Λούβρου θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει το κοινό της Θεσσαλονίκης –κάτοικοι και επισκέπτες- το επόμενο διάστημα, για πρώτη φορά μέσα από τις εκθέσεις που διοργανώνονται και φιλοξενούνται στα μουσεία της «Κίνησης των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) με το γενικό τίτλο «Έργα τέχνης από το Λούβρο στη Θεσσαλονίκη», από τις 12 Οκτωβρίου 2012 έως τις 27 Ιανουαρίου 2013.

Οι εκθέσεις Έργα του μουσείου του Λούβρου από τις συλλογές του, και συγκεκριμένα από τα Τμήματα Γραφικών Τεχνών, Έργων Τέχνης και Γλυπτών, αλλά και τις νέες παραγωγές για το μουσείο σε ό,τι αφορά στη σύγχρονη τέχνη, θα φιλοξενηθούν στα 5 Μουσεία της Θεσσαλονίκης, διαγράφοντας ένα διαχρονικό ταξίδι για τους επισκέπτες των εκθέσεων.

------------

«Η Ευρώπη και οι Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας» 

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ 

Σε ένα μεγάλο σύνολο έργων, 82, παρουσιάζεται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών  υπό τον τίτλο «Η Ευρώπη και οι Ελληνικοί μύθοι: 16ος -19ος αι.» η συνομιλία των Ευρωπαίων καλλιτεχνών από την περίοδο της Αναγέννησης μέχρι και τον 19ο αιώνα με τους αρχαιοελληνικούς μύθους. Στα έργα της έκθεσης, που πολλά από αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό παγκοσμίως, διακρίνεται η συνεχής ανταλλαγή μεταξύ πολιτισμών και λαών της Ευρώπης σε ένα δημιουργικό διάλογο που εξελίσσει και μεταλλάσσει περιεχόμενο και μορφή σε νέες προτάσεις έκφρασης. 

Στα έργα της έκθεσης παρουσιάζονται αρχαίοι ελληνικοί μύθοι όπως τους απέδωσαν από την Αναγέννηση και εξής σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως ο Ραφαήλ, o Annibale Carracci, o Tiziano,o Rubens, o Rembrandt και ο Ingres, με βάση τις γραπτές κυρίως πηγές, αλλά και τα σπουδαία αρχαιοελληνικά γλυπτά που είχαν συγκεντρωθεί σε συλλογές της Αναγέννησης, στο Βατικανό, στη Φλωρεντία κ.α. Με την σειρά τους σημαντικές δυναμικές δημιουργίες αναγεννησιακών καλλιτεχνών έδωσαν πρότυπα σε καλλιτέχνες του μανιερισμού και του μπαρόκ που διακόσμησαν με αρχαιοελληνικά θέματα παλάτια, μέγαρα, μεγαλοπρεπή κτίρια με τοιχογραφίες, ταπισερί και πίνακες, έργα που αποδεικνύουν την ελληνομάθεια και την κλασική παιδεία των παραγγελιοδοτών τους. Στην έκθεση παρακολουθεί κανείς αυτή την συνεχή μεταλλαγή αρχαίων θεμάτων, συμβόλων και προτύπων, το δημιουργικό διάλογο πολιτισμών, με κλειδί την αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα. 

Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-21:00, Σάββατο-Κυριακή 10.00-18.00 Εισιτήρια: 5€ γενικής εισόδου. Ισχύουν ατέλειες.

«Από τον Πλάτωνα στον Βολταίρο και τον Κοραή: Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και ο Διαφωτισμός» 

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 

Η έκθεση του ΑΜΘ στοχεύει να ενώσει με το νήμα της αφήγησης το ύψιστο δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, τη Φιλοσοφία, με ένα σπουδαίο πνευματικό και φιλοσοφικό ευρωπαϊκό κίνημα, τον Διαφωτισμό και την ελληνική εκδοχή του, τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό και ακόμα παραπέρα να προβάλει μηνύματα που συνδέονται με τη σύγχρονη εποχή, μια εποχή που οι σταθερές μας αξίες δοκιμάζονται και όλοι μας αναζητούμε εναγωνίως πνευματικά και ηθικά στηρίγματα, για να κρατηθούμε όρθιοι. Στο πλαίσιο της πολυδιάστατης παρουσίασης του θέματος, θα εκτεθούν αντικείμενα από το Λούβρο και ελληνικά μουσεία/φορείς. Από το μουσείο του Λούβρου δύο προτομές του Βολταίρου και του Ρουσσώ, του 1778, του Jean-Antoine Houdon, καθώς και ένα μετάλλιο με ανάγλυφη απεικόνιση του Λουδοβίκου του ΙΕ’, του Jacques- Nicolas Röettiers de la Tour. Από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος-Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, χαλκογραφίες, λιθογραφίες και εκδόσεις της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Από τη Βουλή των Ελλήνων - Βιβλιοθήκη-Ειδικές Συλλογές, σπάνιες εκδόσεις της ίδιας περιόδου. Από το Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου και την Εθνική Πινακοθήκη γλυπτά, καθώς επίσης έργα γλυπτικής από την συλλογή του ΑΜΘ. 

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα 10:30 - 18:00, Τρίτη - Σάββατο 9:00 - 18:00, Κυριακή 9:00 - 16:00 (Το ωράριο λειτουργίας ενδέχεται να τροποποιηθεί κατά τη χειμερινή περίοδο) 

Εισιτήρια: 6€ γενικής εισόδου, 3€ μειωμένο. Ισχύουν ατέλειες.

«Το Μουσείο μέσα στο Μουσείο. Mimmo Jodice & Jean Christophe Ballot» 

 Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 

Έκθεση φωτογραφίας με φωτογραφίες δυο αναγνωρισμένων σύγχρονων φωτογράφων, παραγγελιοδόχων του προγράμματος σύγχρονης τέχνης του Μουσείου του Λούβρου, του Ιταλού Mimmo Jodice και του Γάλλου Jean Christophe Ballot» 

Ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τρίτη-Κυριακή 10:00-18:00

Η διαδρομή του πιάνου

Πριν γίνει η περιγραφή του πιάνου, που η αντίστοιχη ελληνική ονομασία του είναι κλειδοκύμβαλο, πρέπει να περιγράψουμε περιληπτικά το μονόχορδο, το οποίο θεωρείται ο αρχαιότατος πρόγονος του. Το όργανο αυτό αποτελεί εφεύρεση του Πυθαγόρα· με την βοήθεια του ο μεγάλος μαθηματικός και φιλόσοφος καθόριζε την μαθηματική σχέση των μουσικών ήχων. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο ηχείο, πάνω στο οποίο τεντώνεται μια χορδή, που μπορεί να διαιρεθεί σε διάφορα τμήματα με ένα κινητό «καβαλλάρη». 

Η χορδή έχει μήκος ένα μέτρο και κάτω από αυτή υπάρχει μια κλίμακα με υποδιαιρέσεις εκατοστών και χιλιοστών του μέτρου. Όταν κρούεται σε όλο το μήκος της, δίνει ένα τόνο ορισμένο, π.χ.λα Εάν χωριστεί από τον «καβαλλάρη» σε δύο ίσα ακριβώς μέρη, τότε το καθένα αποδίδει την οξύτερη οκτάβα του λα. 

Με βάση το μονόχορδο, κατασκευάστηκε τον Μεσαίωνα το οργάνιστρον ή βιέλλα ( λατινικά : lyra rustica, ιταλικά : lyra tedesca ή cheronda), πάνω στο ηχείο του οποίου τεντώνονταν πολλές χορδές. Μία από αυτές ή ένα ζευγάρι με ταυτοφωνία, βραχύνεται κατά βούληση από πλήκτρα που πιέζονται με τα δάκτυλα. Από τις δύο ή τέσσερις υπόλοιπες, η κάθε μία παράγει τον δικό της τόνο. Οι χορδές πάλλονται όλες μαζί από την επαφή τους με ένα κύλινδρο, που είναι αλειμμένος με κολοφώνιο.

Τον 12ο αιώνα η βιέλλα είχε γκάμα μίας μόνο οκτάβας και η χρήση της ήταν περιορισμένη, αλλά ένα αιώνα αργότερα βελτιώθηκε πολύ. Η γκάμα της αυξήθηκε σε δύο οκτάβες που περιέλαβαν και όλα τα χρωματικά ημιτόνια. Από τον 15ο έως το 18ο αιώνα, η βιέλλα δεν χρησιμοποιήθηκε πολύ και σχεδόν λησμονήθηκε. Τότε όμως οι Γάλλοι την έβγαλαν πάλι από την αφάνεια. Περίφημοι οργανοποιοί την τελειοποίησαν και σπουδαίοι συνθέτες, σαν τον Ωμπέρ ή τον Σεντεβίλ, έγραψαν κομμάτια ειδικώς για αυτή. Σήμερα η βιέλλα έχει περιπέσει πάλι σε αχρηστία και μόνο στα χέρια ενός πλανόδιου οργανοπαίκτη, κάποιας γραφικής γωνιάς τη; Γαλλίας, μπορεί κανείς να την συναντήσει.Η βιέλλα κατά περιόδους ονομαζόταν αρμονία, συμφωνία, ζαμπούνια, σαμπούκα και ροτάτα. Εξάλλου με το όνομα βιέλλα πολλοί ονόμαζαν και την βιόλα , η οποία είναι τελείως διαφορετικό όργανο.

Τον 15ο αιώνα, όταν η χρησιμοποίηση της βιέλλας άρχισε να περιορίζεται, εμφανίστηκε το κλειδόχορδο ή κλαβικόρντιουμ. Ήταν μια τελειοποίηση του μονόχορδου και της βιέλλας, με την διαφορά ότι στην θέση του κινητού καβαλλάρη είχε γλωσσίδια ξύλινα ή χάλκινα, προσαρμοσμένα στα πλήκτρα. Αρχικά έφερε απλές χορδές, αργότερα διπλές και για κάθε μία υπήρχαν πολλά πλήκτρα. Το σχήμα του ήταν ορθογώνιο και το τοποθετούσαν πάνω σε τραπέζι χωρίς πόδια. Τον 16ο αιώνα η γκάμα του έφθασε στις τέσσερις οκτάβες, με τις αλλοιώσεις σε μπεμόλ και σε φυσικό, που υπήρχαν από πριν και τις νέες προσθήκες αλλοιώσεων φα δίεση και σολ δίεση. 

Αργότερα το όργανο αυτό απέκτησε πλήρη χρωματική κλίμακα και πόδια. Ο ήχος, πάντως, που απέδιδε δεν ήταν και τόσο σπουδαίος, γιατί του έλειπε η ζωηρότητα και ο παλμός. Παρ’ όλα αυτά, διετήρησε την δημοτικότητα του πάνω από πεντακόσια χρόνια, προ πάντων στην Γερμανία, όπου ο Μπαχ έγραψε μια σειρά από 48 πρελούντιο και φούγκες, ειδικά για κλειδόχορδο ( Wohltemperiertes Klavier).Σιγά σιγά, το όργανο αυτό έδωσε την θέση του στο κλαβικύμβαλο ( γαλλικά : clavecin, ιταλικά : clavicembalo, γερμανικά : Kielelugel), που ήταν μία επαναστατική παραλλαγή του. 

Το κλαβικύμβαλο είχε ένα πλήκτρο για κάθε χορδή και αντί γλωσσίδια ξύλινα ραβδιά, τα οποία στην άκρη τους είχαν φτερά κόρακα για να κρούονται οι χορδές. Το σχήμα του ήταν τριγωνικό και οι νότες του μίκραιναν σε μήκος, όσο οι τόνοι γίνονταν οξύτεροι. Δύο ή περισσότερες χορδές διπλές και ταυτόφωνες ενίσχυαν την απόδοση του ήχου του. Το όργανο αυτό παρουσιάστηκε σε πολλές παραλλαγές, όπως το ακανθοκύμβαλο (epinette, spinetta), το οποίο είχε τριγωνικό σχήμα και διέθετε απλό σύστημα πλήκτρων, και το παρθένιο (virginal), οποίο ήταν πολύ διαδεδομένο στην Αγγλία και αποτελούσε την αδυναμία της βασίλισσας Ελισσάβετ, από την οποία πήρε πιθανώς και την ονομασία του (The virgin queen).Στο σημείο αυτό όμως διατυπώνουν διαφορετική άποψη οι περισσότεροι ιστορικοί και αποδίδουν την ονομασία του στο γεγονός ότι ήταν το όργανο το οποίο προτιμούσαν οι νεαρές κοπέλες. Ο Σαίξπηρ είχε αφιερώσει στο Virginal ένα σοννέτο. Άλλη παραλλαγή του ήταν το κλαβεσίνο (clavesin), το οποίο είχε μεγάλο σχήμα και όγκο και έμοιαζε πολύ με το σημερινό πιάνο. Το κλαβεσίνο είχε ουρά και έκανε την εμφάνιση του τον 16ο αιώνα. Ο Ολλανδός Ρούκερς επινόησε για το όργανο αυτό διπλό σύστημα πλήκτρων και εκπληκτικούς ηχητικούς συνδιασμούς.

Το 1765 ο Μπλανσέ παρουσίασε κλαβεσίνο με 122 πλήκτρα και γκάμα πέντε οκτάβες. Από τότε, οι διάφοροι κατασκευαστές του επινόησαν μια σειρά από ατελείωτες ποικιλίες, βελτιώσεις και παραλλαγές, προσθέτοντας συστοιχίες άρπας, λαούτου, μαντολίνου, βαρύαυλου, και άλλων οργάνων. Περισσότερες εντυπωσιακές κατασκευές έκανε ο περίφημος Βερεμπέζ, ο οποίος μεταχειρίστηκε συστοιχίες μιμούμενες δέκα οκτώ διαφορετικά όργανα. Μεγάλοι συνθέτες όπως ο Μπαχ, Χάϊντελ, Σκαρλάττι, Κομπερέν, κ.α., έγραψαν για το κλαβεσίνο πολλές ενδιαφέρουσες συνθέσεις.

Παραλλαγές του κλαβικύμβαλου ήταν ακόμη το γκραβικύμβαλο (gravicembale) με αυξημένους τους βαρείς τόνους, το αρπίχορδο (harpicos) το πανταλεόν (pantaleon) του Χεμπενστράιτ, που αποτελούσε τον πρόγονο του σημερινού πιάνου και διέθετε ειδικά σφυράκια που κτυπούσαν τις χορδές του και τέλος το κλαβικυθήριο (clavicytherium), του οποίου οι χορδές τοποθετήθηκαν κάθετες και οδήγησαν στην κατασκευή του όρθιου σχήματος του σημερινού πιάνου, αφού προηγουμένως δημιουργήθηκε το κλειδοκύμβαλο – καμηλοπάρδαλη (pianogirafe) του 19ου αιώνα, που ήταν εξαιρετικά επιτυχημένος συνδυασμός του όρθιου σχήματος το οποίο λειτουργούσε με ειδικά σφυράκια.

Το πρότυπο του σημερινού πιάνου κατασκευάστηκε από τον Φλωρεντινό οργανοποιό Κριστοφόρι (1711), ο οποίος ονόμασε το όργανο του gravicembalo col piano e forte.Το γκραβικύμβαλο είχε σφυράκια ντυμένα με δέρμα, τα οποία επέστρεφαν αυτόματα στην θέση τους μετά την κρούση και ένα εξάρτημα, τον πνιγέα, που έσβηνε τον ήχο αμέσως μετά την κρούση.Αργότερα, παρουσίασαν ανάλογα όργανα ο Γάλλος Μάριους (1717), ο γερμανός Ζίλμπερμαν ( ο οποίος μάλιστα τα είχε επιδείξει στον Μπαχ), ο μαθητής του Στάιν και οι Σράιχερ, Τσούμπε και Μποντγούντ.

Επαναστατική κατασκευή στο κλειδοκύμβαλο επέφερε ο γερμανικής καταγωγής Γάλλος Σεβαστιανός Εράρ, το 1821, όταν δούλευε ως απλός εργάτης σε ένα μεγάλο εργοστάσιο κλειδοκυμβάλων, όπου σύντομα έδειξε την ιδιοφυΐα του στην κατασκευή αυτών των οργάνων. Το σύστημα του κλειδοκύμβαλου του Εράρ βασίζεται στην διπλή υπεκφυγή, η οποία δεν επιτρέπει στο πλήκτρο να επανέλθει αμέσως στην θέση του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επαναλαμβάνεται ο ήχος σε πολλές δονήσεις και έτσι το κλειδοκύμβαλο έπαυσε να έχει τον ξηρό ήχο του κλειδόχορδου και των παραλλαγών του.Αργότερα το πιάνο βελτιώθηκε ακόμη περισσότερο από τον Αλφρέντ Μπάμπκοκ, τον Στάινγουέυ, τον Μπεχστάιν, του οποίου τα όργανα είναι πολύ διαδεδομένα στην Ελλάδα, τον Πλεγιέλ, τον Μπαιζεντόρφερ, τον Μπλύτνερ, τον Έρτς, τον Ίμπαχ και άλλους.

Για το πιάνο έχουν γραφεί οι περισσότερες συνθέσεις από οποιοδήποτε άλλο όργανο. Οι μεγαλύτεροι μουσουργοί εμπιστεύθηκαν σ’ αυτό τις συνθέσεις τους όπως οι : Μπετόβεν, Σοπέν, Λίστ, Μπράμς, Γκρήγκ και Τσαϊκόφσκυ κ.α.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί και το διπλό πιάνο, κατασκευής του Λυόν, ενός Παριζιάνου οργανοποιού, το οποίο διαθέτει δύο σειρές χορδών σε ένα κοινό ηχείο. Στο διπλό πιάνο υπάρχουν δύο κλαβιέ (πληκτροφόροι), όπου μπορούν να παίζουν συγχρόνως δύο εκτελεστές, καθισμένοι απέναντι. Άλλες παραλλαγές του είναι το κλειδοκύμβαλο με διπλό περιστρεφόμενο κλαβιέ, το κλειδοκύμβαλο τρέμολο, διαφωνικό, διπλόφωνο, αιολικό, μεγάφωνο, μικρόχορδο, κ.α.

Το πιάνο στην ζωγραφική

Ηχητικό απόσπασμα

Rachmaninoff - Piano Concerto No. 2, Op. 18 I. Moderato (Rubinstein)