Έτος Μανώλη Καλομοίρη ανακηρύχθηκε το 2012, με σειρά εκδηλώσεων που τελούν υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού αφιερωμένων στον μεγάλο Έλληνα μουσουργό και συνθέτη, με την συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατό του. Και όμως, οι αναφορές στον μεγάλο συνθέτη στην ανελλήνιστη σημερινή παιδεία είναι ελάχιστες, και έτσι παραμένει άγνωστος στην πλειοψηφία των Ελλήνων.
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1883 από γονείς καταγόμενους από την Σάμο. Σε νεαρή ηλικία βρέθηκε στην Αθήνα όπου μαζί με τις γυμνασιακές του σπουδές ξεκίνησε και συστηματικές σπουδές στο πιάνο. Το 1899 τον βρίσκει στην Κωνσταντινούπολη όπου τελειώνει το γυμνάσιο. Μετά από μια μικρή σύγκρουση με την οικογένειά του, καθώς η μητέρα του τον προόριζε για γιατρό, φεύγει για την Βιέννη όπου σπουδάζει πιάνο και ανώτερα θεωρητικά. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του και τον γάμο του με την Χαρίκλεια Παπαμόσχου (με την οποία θα αποκτήσει τρία παιδιά) πηγαίνει στο Χάρκοβο της Ρωσίας (1906-1910) όπου διδάσκει για ένα χρονικό διάστημα μέχρι να πάρει την απόφαση να εγκατασταθεί για πάντα στην Ελλάδα το 1910. Ο κορυφαίος μουσουργός πεθαίνει στην Αθήνα, το 1962, στο Στρατιωτικό Ναυτικό Νοσοκομείο. H κηδεία γίνεται δημοσία δαπάνη, στη Μητρόπολη Αθηνών και η ταφή στο A΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
Η μουσική του σταδιοδρομία είναι πλούσια, καθώς και το έργο του. Η διαμονή του στο εξωτερικό θα τον φιλιώσει με τις τεχνικές συνθέσεως της Δύσης, ειδικότερα με αυτές των Γερμανών, Γάλλων, Ρώσων και Νορβηγών. Έθεσε βάσεις για συνεργασία και προώθηση της ελληνικής μουσικής σε Γαλλία, Γερμανία, Ρουμανία, Αλεξάνδρεια. Εκτός από συναυλίες παρέδιδε και διαλέξεις. Όταν εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα διορίζεται καθηγητής πιάνου και ανώτερων θεωρητικών στο Ωδείο Αθηνών. Επιδιώκει να εγκαθιδρύσει μια εθνική μουσική, βασισμένη στην σύνθεση της αγνής μουσικής παραδόσεως με το συγκερασμένο ευρωπαϊκό σύστημα. Σκοπός του ήταν η δημιουργία μιας "εθνικής σχολής" στα πρότυπα αναλόγων κινημάτων από άλλες χώρες, η οποία θα συνδύαζε τον γερμανικό ρομαντισμό με ελληνικά μοτίβα. Παράλληλα, κατηγορούσε την Επτανησιακή Σχολή για "ιταλισμό" και για χρήση μη ελληνικών θεμάτων, δημιουργώντας ρήξη μεταξύ της Εθνικής και της Επτανησιακής Σχολής. Ακολούθησε μια πλούσια περίοδος μουσικής δημιουργίας όπου ο Καλομοίρης αντλεί τις εμπνεύσεις του από την δημοτική νεοελληνική ποίηση, κυρίως αυτή του Κωστή Παλαμά. Το 1919 ίδρυσε το Ελληνικό Ωδείο(πολλές φορές παρέχοντας ο ίδιος δίδακτρα) που διηύθυνε μέχρι το 1926, όταν ίδρυσε το Εθνικό Ωδείο όπου διετέλεσε διευθυντής μέχρι το τέλος σχεδόν της ζωής του. Επίσης το 1919 διορίσθηκε γενικός Επιθεωρητής, Αρχιμουσικός, σε όλες τις στρατιωτικές μπάντες Αθηνών. Από τότε, όμως, παράλληλα με τη συνθετική του εργασία αναπτύσσει ένα τεράστιο παιδαγωγικό έργο σφραγίζοντας κάθε πτυχή της μουσικής ζωής του τόπου. Δέχτηκε πολλούς τίτλους και βραβεία μεταξύ των οποίων και η εκλογή του ως πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών (1919), και η εκλογή του ως μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Έρχεται σ’ επαφή με μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός και ο Νίκος Καζαντζάκης. Ορίζονται συμφωνικές συναυλίες με τα έργα του, όπου είναι παρόντες προσωπικότητες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ίων Δραγούμης. Το 1919 παίρνει μέρος στον Βαλκανικό Πόλεμο, όπου στο μέτωπο σχεδιάζει το δεύτερο μέρος της Συμφωνίας της Λεβεντιάς , «Το κοιμητήρι στην βουνοπλαγιά». Στην πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας της Λεβεντιάς στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, με αφορμή τον εορτασμό για την απελευθέρωση της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό, ο βασιλιάς Αλέξανδρος συγκινημένος παρασύρει το κοινό και παρακολουθούν όλοι όρθιοι το φινάλε. Η Μικρασιατική καταστροφή, είναι γεγονός που επηρεάζει βαθύτατα τον Καλομοίρη.
Μεγάλος θαυμαστής του Βάγκνερ, επισκέφτηκε το Μπαϋρόυτ ύστερα από πρόσκληση των εγγονών του Ριχάρδου Βάγκνερ, εναποθέτοντας δάφνινο στεφάνι που πήρε μαζί του από την Αθήνα, στον τάφο του μεγάλου συνθέτη.
Ηγήθηκε στην κηδεία του Βενιζέλου (για τον οποίο έτρεφε εκτίμηση), παρά την απαγόρευση, του μουσικού αγήματος στην κηδεία και υποχρεώνεται από το Παλάτι σε παραίτηση από τη θέση του Γενικού Επιθεωρητή των Στρατιωτικών Μουσικών.
Σήμερα τον σύλλογο Καλομοίρη επιβλέπει η εγγονή του, Χαρά. Από το 1997 υλοποιείται κάθε χρόνο στη Σάμο τους μήνες Ιούλιο-Αύγουστο φεστιβάλ ελληνικής τέχνης ((μουσική, χορός, ποίηση και ζωγραφική), υπό την αιγίδα τριών υπουργείων και της τοπικής αυτοδιοίκησης της Σάμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου